Choroba histaminowa 

Choroba histaminowa jest względnie nieznanym zaburzeniem. W przypadku tej choroby nie chodzi o syndrom, który byłby określany przez wydzielenie lub wchłonięcie histamin w sensie symptomatologii histaminozy.

Choroba histaminowa jest o wiele bardziej przewlekłym, uwarunkowanym sposobem odżywiania, zaburzeniem funkcjonalnym i prawdopodobnie powiązana z poważnymi następstwami jak np. astma, cukrzyca, zawał serca, nowotwór.

Histamina to amina odpowiedzialna za różnorakie procesy zapalne, jest również znanym neuroprzekaźnikiem stymulującym mózg oraz pobudza żołądek do wydzielania kwasu solnego. Ogólnie histamina jest odpowiedzialna za wyczulanie organizmu na patogeny, czyli generalnie jest dobra, bowiem lokalizuje czynniki chorobotwórcze i nastawia organizm przeciwko nim. Dlatego histamina jest głównie odpowiedzialna za alergie, astmę oraz za różnorodne reakcje anafilaktyczne [uczuleniowe]. Jej częstym znaczącym objawem jest ogólnie swędzenie, a swędzenie z natury oznacza rozdrażnienie i frustracje. To jeden z podstawowych objawów ale jest ich o wiele więcej.

Poniżej wymieniam objawy które mogą być powiązane z nadmiarem histaminy:

• wzdęcia
• uczucie pełności w nadbrzuszu
• zaburzenia snu, budzenie się w nocy między godziną trzecia a piątą
• zwiększona drażliwość na bodźce wzrokowe i słuchowe
• napady drgawek w różnych miejscach ciele [tzw parestezje]
• świąd rozpoczynający się w obrębie owłosienia łonowego
• hemoroidy
• ciemieniowe bóle głowy, które sięgają często za oko
• pragnienie w nocy
• suchość w ustach
• bóle w stawach kolanowych i biodrowych
• bóle w prawym barku, ograniczona ruchowość
• opuchnięte boczne części warg
• bolesność części mięśnia czworobocznego przy potylicy
• bolesność obrzeża mięśnia trapezowego
• możliwy zespół kanału nadgarstka
• szum w uszach
• zawroty głowy

Naturalnie w/w objawy mogą a być powiązane z innymi schorzeniami i postawienie diagnozy wymaga szerszego spojrzenia. Metabolizm histaminy jest bowiem bardzo ścisłe powiązany z funkcja wątroby.

Czynniki patologii

Dlaczego w ogóle dochodzi do takich patologii… Jednym z wiodących czynników należy odżywianie i reakcje organizmu na pożywienie. Centralną rolę odgrywa tu brak tolerancji niektórych środków spożywczych. Zjawisko to dotyka każdego z nas. Każdy odczuwa, że jakiś produkt mu nie służy. Jednak właśnie pokarmy, które chętnie i w dużych ilościach spożywamy, wydają się czynić w dłuższym okresie największe spustoszenie w organizmie. Na podstawie własnych wieloletnich obserwacji u większości ludzi takie narządy jak: wątroba z wewnątrz wątrobowymi przewodami żółciowymi, trzustka, jelito cienkie i grube są w jakimiś stopniu uszkodzone lub przynajmniej zaburzone funkcjonalnie. Oznacza to też, że zaburzenia nie zawsze są potwierdzone wynikami laboratoryjnymi.

W wątrobie daje się stwierdzić przeważnie niewielkie, aż do znacznyc,h zaburzenia wydzielania żółci. Przy wdechowej palpacji wątroba jest często bolesna, pojawia się ból torebki. Regularnie występują zaburzenia trzustki, ale trudno je uzyskać palpacyjnie. Moim zdaniem chodzi tu o niewielką niewydolność i podrażnienie wydzielnicze. Objawy te są na tyle niecharakterystyczne i niestałe, że niestety często ignorowane przez pacjenta i diagnostę.

W jelicie cienkim i grubym można często stwierdzić dysbiozę. Kłąb jelita cienkiego, a przede wszystkim zstępujące jelito grube są wrażliwe na ucisk. Zatoki przynosowe wykazują rzadko zmiany w obrazie rentgenowskim, jednak pacjenci uskarżają się bardziej lub mniej na wydzielający się śluz – z zatok i gardła. Obie lub jedna z nerek mogą wykazywać bolesność przy ostukiwaniu. Wynik badania moczu nie wykazuje zmian chorobowych. Reasumując podstawowe badania kliniczne nie są często w stanie stwierdzić patologii pomimo zgłaszanych przez pacjenta objawów.

W jaki zatem sposób dochodzi do powstania powyższych patologii?

Większość zaburzeń rozpoczyna się zaburzeniem funkcji wątroby. Dochodzi do niej najczęściej w wyniku zatrucia toksynami. Na czele stoją toksyny grzybowe, które znajdujemy przede wszystkim w zbożach, kawie, czekoladzie, orzechach [na temat znaczenia toksyn grzybiczych wyszukiwarka medyczna Pubmed podaje 15 tys. badań więc wymagałoby to oddzielnego artykułu].

Innym czynnikiem, być może ważniejszym, jest określona reakcja na stres polegająca na napięciu przepony co skutkuje tym, że system powięziowy jamy brzusznej jest zaburzony. Nie wdając się w szczegóły cały brzuch jest ściśnięty a narządy przemieszczone. To jest tak jakby brzuch był ściśnięty wielką pięścią. W brzuchu zmniejsza się ukrwienie co znacząco ułatwia napływ toksyn z jelit oraz uszkodzenie tzw. makrobioty. Następstwem jest zmniejszenie produkcji żółci przez ograniczenie aktywności komórek wątroby. To z kolei prowadzi do zmian w zasiedleniu bakterii w jelicie i do dysbiozy. Występuje typowe wzdęcie brzucha, choć nie u wszystkich. Ściana jelita reaguje reakcją zapalną i rozszerzeniem naczyń. Powstaje tzw. zespół nieszczelnego jelita. Fragmenty białkowe pożywienia dostają się przez rozszerzone naczynia do krwi, a organizm reaguje tworzeniem immunoglobuliny G. Dotyczy to najczęściej produktów żywnościowych, które są spożywane często i chętnie. Te gammaglobuliny są odkładane prawdopodobnie w powłokach stawów i mięśniach. Możliwymi następstwami jest sztywność poranna i bóle mięśni. Te dolegliwości wywoływane są prawdopodobnie także przez opisane poniżej działanie NO [tlenku azotu].

TABLICA 1 – funkcje wątroby i następstwa ich zaburzenia

Zadanie wątroby	Możliwe zaburzenia funkcji wątroby
homeostaza metaboliczna	zaburzenie metabolizmu tłuszczów
metabolizm aminokwasów	dyslipoproteinoemia
wydalanie azotu, unieczynnienie histamin	encefalopatia, zaburzenia toku myślenia i pamięci
filtracja np. bakterii	podwyższona zapadalność na infekcje drogą jelitową
unieczynnienie hormonów sterydowych	zanik jąder, ginekomastia, mięśniaki macicy
wydalanie bilirubiny	żółtaczka
wydalanie cholesterolu, wydzielanie żółci	hipercholesterolemia kamica żółciowa
trawienie tłuszczów wydzielanie kwasów żółciowych, fosfolipidów	niedobór witamin A.D.E.K, stolce tłuszczowate
synteza białek krwi	hyperproteinemia, zaburzenia krzepliwości, (albuminy, czynniki krzepliwości, obrzęki spadek transferryn – niedokrwistość)
eliminacja cząsteczek niepożądanych, przyjętych z pożywieniem a rozpuszczonych w tłuszczach	zjawiska związane z zatruciem przez jelito
regulacja ciśnienia krwi w krążeniu wrotnym	nadciśnienie wrotne

Jednym z najważniejszych działań histaminy, do którego dochodzi już przy minimalnym wydzieleniu histaminy, jest wzrost powstawania tlenku azotu NO w wyniku podwyższenia aktywności syntezy śródbłonkowej tlenku azotu (eNOS). W dłuższym okresie regularne wydzielanie histaminy przy nietolerancji na produkty żywnościowe prowadzi do wzmożonej produkcji tlenku azotu (NO). W rezultacie długotrwały atak histaminy na te małe naczynia prowadzi do działania odwrotnego – mianowicie do zwężenia naczyń zamiast ich rozszerzenia. W następstwie dochodzi, poprzez tak zwane „rozprężenie eNOS”, do zaburzenia produkcji NO. Zamiast zatem tworzyć „zdrowe” NO, eNOS [tzw. śródbłonkowy] produkuje teraz wolne rodniki aktywując procesy zapalne

Następstwem jest stres oksydacyjny, tworzenie płytek w naczyniach wieńcowych i w końcu zawał. W płucach manifestuje się obraz być może podobny w wyniku uszkodzenia śródbłonka – tworzy się obraz przewlekłego zapalenia oskrzeli, co może mieć znaczenie przy generowania ciężkości zakażenia wirusem SARS Covid-19.

Dokładny mechanizm „rozprężenia eNOS” jest nie do końca znany. NOS znajdujemy nie tylko w komórkach śródbłonka, lecz także w mózgu (bNOS), w komórkach nerwowych (nNOS) oraz w formie ISO (iNOS) w komórkach wątroby, makrofagach, mazi stawowej i komórkach mięśni gładkich. Obecność różnych NOS w różnych tkankach oraz destrukcyjne działanie nadmiaru NO mogłoby wyjaśnić wielość wyżej wymienionych i być może błędnie podporządkowanych działaniu histaminy i gammaglobuliny objawów.

Nadmierna produkcja NO zarówno przez eNOS, jak i NOS, może natomiast prowadzić do procesów degeneracyjnych — głównie na skutek uszkadzania tkanek przez silnie utleniający i nitrozylujący, toksyczny Anionorodnik ponadtlenkowy. Dlatego sprawna wątroba jest odpowiedzialna za rozluźnienie nerwowo – mięśniowe. Zjawisko to jest znane od dawna gdyż obieg wątroby wg medycyny chińskiej TCM jest właśnie związany z powyższym rozluźnieniem. W TCM wątroba utrzymuje swobodny przepływ energii qi, magazynuje krew, kontroluje ścięgna i mięśnie, „otwiera” się w oczach [notabene pierwszy objaw żółtaczki to zażółcenie oczu] oraz manifestuje w paznokciach. Wg TCM wątroba tworzy wiatr, czyli pobudzenie. Być może ten tzw. wiatr w TCM to nic innego jak nadmiar histamin. Konsekwencje są znane to udar, zawał, choroby neurodegeneracyjne mózgu.

Histamina a mózg

Od wątroby bowiem zależy umiejętność usuwania z krwi histaminy. Z kolei histamina, co wiemy z całą pewnością, niszczy barierę krew-mózg, a to z kolei otwiera drogę do szeregu patologii mózgu. Z drugiej strony w mózgu znajdują się te specyficzne receptory H3 dla histaminy, które odpowiadają m.in. za jasność klarowność myślenia oraz ogólnie jego pobudzenie. Częste tzw. „przymulenie” jest związane z niską aktywnością tych receptorów dla histaminy w mózgu. Gdy histamina połączy się z receptorem H3 w mózgu u osób z nietolerancją histaminy (kumulacja histaminy lub brak enzymu rozkładającego histaminę) może to prowadzić do wystąpienia zawrotów głowy, nudności czy zaburzeń rytmu serca. Niekontrolowana stymulacja receptora H3 prowadzi do zahamowania produkcji cAMP, bardzo istotnego przekaźnika komórkowego, co zaburzy transmisję sygnału synaptycznego. Istotne jest, iż nawet sam stres może wywołać u nas nagły wyrzut histaminy. Odczuwamy wtedy silny stres, tremę, zaczyna nam szumieć w głowie, mamy zawroty, może nawet chwilowe omdlenie, czujemy się dziwnie pobudzeni, odczuwamy silny niepokój. Tak właśnie TCM określa wiatr.

W związku z powyższym fizjologicznie do zaśnięcia potrzebujemy spadku stężenia histaminy we krwi i mózgu, ale w przypadku nietolerancji histaminy, mamy ciągły nadmiar histaminy we krwi i podwyższoną z tego powodu aktywność mózgu. A mózg bez odpoczynku, czasu na regenerację oraz nadmiaru bodźców, będzie się starzeć. Kluczowa rolę odgrywają tu tzw. receptory NMDA receptory odpowiedzialne gównie za pamięć oraz ogólnie za tzw. plastyczność neuronalną. Na skutek reakcji histamina–glutaminian–NO dochodzi do ich uszkodzenia. Skutkuje to szeroko zumianymi zaburzeniami poznawczymi i prowadzi do demencji np. choroby Alzheimera lub innych chorób neurodegeneracyjnych jak np. choroba Parkinsona.

Rozpoznanie

Histamina jest substancją, która ulega tak szybkiemu rozpadowi w surowicy, że trudno ją wychwycić. Bezpośredni dowód histaminowy – poprzez histaminę metylową – w moczu możliwy jest do stwierdzenia tylko przy dodatkowej prowokacji diagnostycznej. Nie daje jednak ona żadnej wskazówki, co do istniejącego normalnie u pacjenta profilu histaminowego. Także potwierdzenia aktywności oksydazy diaminowej lub określenie jej współdziałających czynników – miedzi oraz witamin B6 i C – są niespecyficzne.

Oksydaza diaminowa (DAO), enzym rozkładający histaminę, zastał stwierdzony w wątrobie, jelicie i nerkach. Istenieje pytanie czy histamina w stopniu podwyższonym powinna istnieć tylko w tych narządach. Oznacza to z drugiej strony, że przy niedoborze DAO w tych narządach, działania histaminowe będą występowały z nasileniem. Tutaj pojawia się pojęcie tolerancji histaminowej, która moim zdaniem nie stanowi o żadnym samodzielnym zaburzeniu funkcjonalnym, lecz sama jest uwarunkowana podwyższoną produkcją histaminy lub jej nadmiernym przyjmowaniem. Z moich obserwacji wynika, że tzw. choroba histaminowa dotyka pewnych osobowości, które mają wyższą aktywność histamin i w połączeniu z nadmiarem histamin w pożywieniu oraz napięciem emocjonalnym w ciele prowadzi do wspominanej choroby histaminowej, ale o tym w następnym artykule.

Profilaktyka

Należy przypuszczać, że ze względu na powstawanie nietolerancji pokarmowych, nasze często spożywane i lubiane substancje, przy każdym, nowym kontakcie z tymi produktami, dochodzi do ciągłego, ale niewielkiego wydzielania histaminy. To wydzielanie histaminy i związane z tym powstawanie NO (tlenku azotu) prowadzą w dłuższym okresie, poprzez stres oksydatywy, do wielu chorób przewlekłych (astma, cukrzyca, reumatyzm, miażdżyca wieńcowa, stany zapalne jelit), które są uwarunkowane degeneracją komórek narządów i śródbłonka. Jednocześnie wolne nitraty, powstające przy tworzeniu NO, powodują tworzenie nitrosaminy. Ustanawia się w ten sposób bazę dla tworzenia się nowotworu.

Z drugiej strony możliwe jest dzięki zastosowaniu diety eliminującej produkty spożywcze, posiadające wysoki poziom IgG lub IgE, zminimalizować wydzielanie histaminy i uzdrowić jelito. Dieta ta ma sens tylko wtedy, gdy będziemy spożywać wyłącznie produkty ubogie w toksyny grzybicze. Każde ograniczenie funkcji wątroby lub trzustki uruchomi ponownie karuzelę NO – histamina.

Niestety należy tu zwrócić uwagę, że im bardziej produkty spożywcze wytwarzane są w sposób naturalny, ekologiczny, tym większe prawdopodobieństwo zanieczyszczenia toksynami grzybiczymi. Dlatego przy produkcji żywności ekologiczno-biologicznej należy bezwarunkowo poszukiwać nowych metod. Kontrola skuteczności diety może być dokonywana przez samego pacjenta. Sukcesem będzie ustępowanie dolegliwości lub na podstawie badania krwi w tym wypadku powinno się obserwować spadek liczby wolnych rodników.

Innym sposobem eliminacji histamin z ciała jest poprawa funkcji nerek. Poprawa ta dotyczy zwiększania zdolności nerek do separacji płynów. Osiąga się to przez zwiększenie ochrony nefronów oraz/lub zwiększenie ich wydajności. Wątroba potrzebuje sprawnych nerek.

Poniżej moja propozycja dla wzmocnienia nerek, bowiem nerki w tych czasach są narządem bardzo obciążonym przez co wywołują często zbyt aktywną wątrobę, czyli pobudzenie nerwowe, nadmiar stymulacji oraz powszechne promowanie zachowań lękowych.

• Cytryniec owoc – 5 gram
• Korzeń traganka [a lepiej nasiona] – 10 gram
• Eukomia kor – 10 gram
• Goji owoc – 10 gram
• Maria Sokołowska i Lidia Włodek, Dobre i złe strony tlenku azotu Cardiol.2001, tom 8, nr 5, 467–47
• Perkins V. F., Bealer S. L. (1993). Hypothalamic histamine release, neuroendocrine and cardiovascular responses during tuberomammillary nucleus stimulation in the conscious rat. Neuroendocrinology 57, 849–855.
• Anichtchik O. V., Rinne J. O., Kalimo H., Panula P. (2000). An altered histaminergic innervation of the substantia nigra in Parkinson’s disease. Exp. Neurol. 163, 20–30. 10.1006/exnr.2000.7362
• Bell M. I., Richardson P. J., Lee K. (2000). Histamine depolarizes cholinergic interneurones in the rat striatum via a H (1) -receptor mediated action. Br. J. Pharmacol. 131, 1135–1142. 10.1038/sj.bjp.0703692
• Berridge K. C., Robinson T. E. (1998). What is the role of dopamine in reward: hedonic impact, reward learning, or incentive salience? Brain Res. Rev. 28, 309–369. 10.1016/S0165-0173(98)00019-8
• Munzar P., Tanda G., Justinova Z., Goldberg S. R. (2004). Histamine h3 receptor antagonists potentiate methamphetamine self-administration and methamphetamine-induced accumbal dopamine release. Neuropsychopharmacology 29, 705–717. 10.1038/sj.npp.1300380
• Zlomuzica A., Viggiano D., de Souza Silva M. A., Ishizuka T., Gironi Carnevale U. A., Ruocco L. A., Watanabe T., Sadile A. G., Huston J. P., Dere E. (2008). The histamine H1-receptor mediates the motivational effects of novelty. Eur. J. Neurosci. 27, 1461–1474. 10.1111/j.1460-9568.2008.06115.x
• Haibin Dai  i wsp Histamine protects against NMDA-induced necrosis in cultured cortical neurons through H receptor/cyclic AMP/protein kinase A and H receptor/GABA release pathways. 2006 Mar;96(5):1390-400.
• Kaori Okakura i wsp. Glutamatergic regulation of histamine release from rat hypothalamus European Journal of PharmacologyVolume 213, Issue 2, 24 March 1992